بررسى برایند و برونداد انگارۀ این‌همانی وحی رسالی با تجربۀ دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)

چکیده

ارتباط پدیده وحی با تاریخ قرآن کریم بسیار وثیق است؛ زیرا از طریق وحی الهی است که آیات قرآن به انسان‌های برگزیده اعلام و به واسطه آنان به گوش سایر انسان رسیده است. از این رو، پژوهش در فهم دقیق وحی، بازشناسی و تحلیل معنا و ماهیت آن دارای اهمیت است. از آنجایی که وحی در قرآن دارای معانی متفاوتی است، امکان دارد همین موجب خلط شود و برخی در ماهیت آن شک کنند. تا وحی را در اندازه تجربه نبوی تنزل دهند و رابطه آن‌دو را این‌همانی بدانند. فرض این نوشتار بر آن است که وحی سخن خداوند است با بشر نه تجربه نبوی. واژه وحی در قرآن وجوه تمایز و اشتراکی دارد که بررسى و فهم آنها می‌تواند کمک شایانی در اثبات این فرضیه داشته باشد. این مقاله توانسته است با ابزار کتابخانه‌ای و با روش تحلیل آیات متفاوت در معنای وحی به سنجش فهم معانی واژه وحی در قرآن بپردازد و سپس با تمسک به دلایل نقلی و عقلی، اثبات کند که انگاره این‌همانی وحی با تجربه دینی از اساس باطل است. از این رو، بدست می‌آید که نگره تجربه‌انگاری وحی فرضیه‌ای ناصواب است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Outcome of the Sameness of scriptural revelation with the religious experience

نویسنده [English]

  • Muhammad Taqi Rukni Limuki
Assistant Professor of Philosophy and Theology, Imam Sadiq Research Institute
چکیده [English]

The history of the Holy Qur'an has a complete connection with the phenomenon of “revelation.” Why so is that the revelation of the verses of the noble Qur'an was only in this way, and receiving the heavenly message which is a kind of connection between the chosen and distinguished man with the unseen world, was fulfilled with “revelation.” Therefore, research is important in understanding revelation, recognizing and analyzing its meaning and nature accurately. The fact that revelation has different meanings in the Qur'an, it may lead to confusion of concepts and some may even doubt its nature and reduce revelation to the level of prophetic experience and consider the relationship between the two as the same. The premise of this article is that revelation is God's word to mankind, not prophetic experience. The word “revelation” in the Qur'an has distinctions and commonalities, the study and understanding of which can be of great help in proving this hypothesis. This article has been able to measure the understanding of the meanings of the word “revelation” in the Qur'an with the help of library tools and by analyzing different verses in the meaning of revelation. Then it is proven with narrative and rational reasons that the idea that [scriptural] revelation is similar to religious experience is fundamentally false. Hence, it is concluded that the empiricist view of revelation is a hypothesis of error.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prophecy
  • Revelation
  • Scriptural revelation
  • Non-Scriptural revelation
  • Divine Message
  • Religious Experience
قرآن کریم (ترجمه فولادوند).
ابن‌بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1398ق). التوحید، قم، جامعه مدرسین‏، چاپ اول.‏
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (بی‌تا). الرسائل فى الحکمة و الطبیعیات، قاهره، دار العرب.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب‏، بیروت، دار صادر، چاپ سوم.‏
اعرجی، ستار جبر حمود (1421ق). الوحى و دلالاته فى القرآن الکریم و الفکر الإسلامی، بیروت، دار الکتب العلمیة.
پترسون، مایکل‌‌ و دیگران (1376). عقل‌ و اعتقاد دینی، ترجمه، احمد نراقی‌ و ابراهیم‌ سلطانی، تهران، طرح‌ نو.
جوادی آملی، عبدالله (1388). وحی و نبوت، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ اول.
جوان آراسته، حسین (1378). درسنامه علوم قرآنی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی مرکز انتشارات، چاپ پنجم.
خسروپناه، عبدالحسین (1381). قلمرو دین، قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن‏، بیروت، دار القلم، چاپ اول.‏
سبحانی، جعفر (1428ق). محاضرات فى الإلهیات‏، تلخیص از على ربانى گلپایگانى‏، قم، مؤسسه امام صادق†، چاپ یازدهم.
سروش، عبدالکریم (1376). «ایمان و امید»، مجله کیان، شماره 39.
ــــــــــــ (1385). بسط تجربه نبوی، تهران، موسسه فرهنگی صراط.
ــــــــــــ (1386). بشر و بشیر؛ اولین پاسخ عبدالکریم سروش به آیت الله جعفر سبحانی، قابل دسترسی در: تاریخ انتشار: ۱۹ اسفند ۱۳۸۶، https://fararu.com/fa/news/9027/.
سعیدی روشن، محمدباقر (1385). قرآن، نزول تاریخی و حضور فراتاریخی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی دانشگاه قم، سال هفتم، شماره چهارم.
طباطبائى، سید محمدحسین (1388). قرآن در اسلام، قم، بوستان کتاب،چاپ سوم.
ــــــــــــ (1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم.
عباسی، ولی‌الله (1383). مقاله نقد همسان‌انگاری وحی و تجربه دینی، فصلنامه رواق اندیشه، شماره 34.
العروسی الحویزی، عبدعلی بن جمعه (1415ق). تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم.‏
علوی مهر، حسین (1392). مسئله وحی و پاسخ به شبهات آن، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفیˆ.
فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر (1420ق). تفسیر کبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت، دار احیاء التراث العربى، چاپ سوم.
فصیحی، محمدحسین و کیاشمشکی، ابوالفضل (1390). وحى و تجربه دینى از دیدگاه آیت الله جوادى آملى و دکتر سروش، نشریه طلوع، سال دهم، شماره 36.
قائمی‌نیا، علی‌رضا (1381). وحی و افعال گفتاری، انجمن معارف، چاپ اول.
قدردان قرا ملکی، محمدحسین (1381). مقاله حقیقت وحی تجر به دینی یا عرفانی؟، مجله قبسات، شماره 26.
کاشفی، محمدرضا (1389). پرسش و پاسخ‌های دانشجویی (دفتر سوم ـ راهنماشناسى)، قم، دفتر نشر معارف، چاپ نهم.‏
کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏ (1429ق). کافی، قم، دار الحدیث‏، چاپ اول.‏
گلی، جواد (1390). نقد و بررسی دیدگاه نصر حامد ابوزید درباره چیستی وحی قرآنی، معرفت کلامی، سال دوم، شماره دوم.
ﻣﺼﺒﺎح، ﻣﺤﻤﺪتقی (1367). اﺻﻮل ﻋﻘﺎﺋﺪ 2 (راﻫﻨﻤﺎﺷﻨﺎﺳﯽ)، ﻗﻢ، ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﯿﻪ ﻗﻢ.
مصطفوى، سید حسن (1360). التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
معرفت، محمدهادی (1429). التمهید فى علوم القرآن، ‏قم، موسسه فرهنگى انتشاراتى التمهید، چاپ دوم.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول.
هیک، جان (1382). بُعد پنجم، ترجمه بهزاد سالکی، تهران، قصیده‌سرا، چاپ اول.