سنجش فهم تجددگرایانه از اسلام با تأکید بر اندیشۀ نصرحامد ابوزید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)

چکیده

دین مقدس اسلام آخرین دین آسمانی است که برای هدایت بشر ارزانی داشته شده است و فهم آن برای عموم انسان‌‌ها به‌‌ویژه مسلمانان امری لازم شمرده می‌‌شود. برخی در سایۀ عقل‌‌بسندگی، با نگرش تجددگرایانه مبتنی بر نظریۀ هرمنوتیک فلسفی به فهم اسلام می‌پردازند که پژوهش در عیارسنجی آن از اهمیت جدی برخوردار است (اهمیت). با توجه به گسترش این نوع نگاه به فهم اسلام، وجود انحراف و چالش در فهم صحیح آن منتفی نیست (مشکل)؛ ازاین‌‌رو این پرسش مطرح می‌‌شود که مبنا و عیار فهم تجددگرایان از اسلام و منبع آن یعنی وحی چیست (سؤال). گمان بر آن است که آنان وحی را در مقام نزول، فاقد الفاظ خاص و غیرمکتوب و محتوای آن را تجربۀ وحیانی پیامبرˆ می‌دانند و اسلام را متأثر از شرایط زمان می‌دانند و از همین رو به تاریخی‌‌نگری به آن قائل‌‌اند. (فرضیه). این مقاله توانسته با ابزار کتابخانه‌ای و با روش توصیفی تحلیلی (روش) به سنجش فهم تجددگرایانه از اسلام با تأکید بر اندیشۀ حامد ابوزید بپردازد (هدف) و به این نکته اشاره کند که وحی با لفظ عربی از سوی خدا نازل شده و محتوای آن نیز عین کلام خداوند است و نگرۀ تاریخی به اسلام، ضمن تقدس‌‌زدایی از آن موجب محدودیت‌‌هایی می‌شود که با ذات اسلام همخوانی ندارد (یافته).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Measuring the modernist understanding of Islam with emphasis on the thought of Abu Nasr Hamid Abu Zayd

نویسنده [English]

  • Assadollah Kurd firoozjaei
Assistant Professor of Philosophy and Theology, Imam Sadiq Research Institute
چکیده [English]

The noble religion of Islam is the last heavenly religion that has been given cheaply to guide humanity, which is considered necessary for the general public, especially Muslims. Some, in the shadow of reason, suffice to understand Islam with a modernist approach based on the theory of philosophical hermeneutics, the research of which is of great importance in its measurement. (Importance) Due to the spread of this view of understanding Islam, the existence of deviation and challenge in understanding it correctly is not ruled out. (Problem) Hence, the question arises as to what is the basis and standard of modernists' understanding of Islam and its source, revelation? (Question) It is thought that they consider inspiration as a revelation, without specific and unwritten words and its content as the revelatory experience of the Prophet (PBUH) and consider Islam to be influenced by the conditions of the time; and for this reason, they believe in historiography of it. (Hypothesis) This article has been able to use a library tool and descriptive-analytical style (method) to measure the modernist understanding of Islam with emphasis on the thought of Hamid Abu Zayd (purpose) and to point out that revelation in Arabic from God has been revealed and its content is the same as the word of God, and the historical view of Islam, while desecrating it, causes limitations that are not in line with the essence of Islam (found).
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modernism
  • Inspiration
  • Islam
  • Abu Zaid
  • Historiography
قرآن کریم.
آلوسی، محمود بن عبدالله (1415ق). روح المعانی، بیروت، دار الکتب العلمیه.
ابوزید، نصر حامد (1393). محمد و آیات خدا قرآن و آیندۀ اسلام، ترجمۀ فریده فرنودفر، مقدمه و حواشی عبدالله نصری، تهران، نشر علم.
ـــــــــــــ (1992). نقد الخطاب الدینی، قاهره، سینا.
ـــــــــــــ (1380). معنای متن، ترجمۀ مرتضی کریمی‌نیا، تهران، طرح نو.
ـــــــــــــ (مهر و آبان 1379). «تأویل حقیقت و نص»، ترجمۀ مرتضی کریمی‌‌نیا، کیان، ش 54، ص2-17.
احمدی، بابک (1380). ساختار و تأویل متن، تهران، نشر مرکز.
ازهری، محمد بن احمد (1421ق). تهذیب اللغة، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
باربور، ایان (1374). علم و دین، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
بیهقی، ابوبکر (1417ق). الاسماء والصفات، بیروت، دار الجیل.
دعیم، سمیح (بی‌تا). موسوعة مصطلحات علم المنطق عند العرب، بیروت، ناشرون.
سبحانی، جعفر (1381). هرمنوتیک، قم، مؤسسۀ امام صادق†.
ـــــــــــــ (1384). عرفی شدن دین، قم، مؤسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق†.
ـــــــــــــ (1412ق). الالهیات علی هدی الکتاب والسنة والعقل، قم، مرکز العالمی للدراسات الاسلامی.
سبزواری، هادی (1383). اسرار الحکم، قم، مطبوعات دینی.
شیرازی، صدرالمتألهین (1360). اسرار الآیات، تهران، انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
صاحب، اسماعیل بن عباد (1414ق). المحیط فی اللغة، بیروت، عالم الکتب.
صدری افشار، غلامحسین و دیگران (1381). فرهنگ معاصر فارسی، تهران، فرهنگ معاصر.
صدوق، محمدبن علی بن بابویه (1378). عیون اخبار الرضا†، تهران، نشر جهان.
ضیائی، صفدرعلی (1395). بررسی و نقد مبانی نصر حامد ابوزید در فهم متون دینی، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1363). المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی، قم، جامعۀ مدرسین.
ـــــــــــــ (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی.
طنطاوی، محمد سید (1997م). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره، نهضة مصر.
طوسی، محمد بن حسن (1409ق). التبیان فی تفسیر القرآن، بی‌جا، مکتب الاعلام الاسلامی.
عرب‌‌صالحی، محمد (1391). تاریخی‌نگری و دین، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
عمید، حسن (1371). فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر.
الغامدی، احمد بن حمدان (1405ق). عقیده ختم النبوة، ریاض، دار طیبه.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق). التفسیر الکبیر، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
گالووی، آلن داگلاس (بی‌تا). پانن برگ: الهیات تاریخی، ترجمۀ مراد فرهادپور، تهران، مؤسسۀ فرهنگی هنری صراط.
مصباح یزدی، محمدتقى (1370). آموزش عقاید، تهران، سازمان تبلیغات اسلامى.
مطهری، مرتضی (1376). مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج9.
واعظی، احمد (1380). درآمدی بر هرمنوتیک، بی‌جا، مرکز نشر پژوهش‌های اسلامی.
الولید، علی بن محمد (1403ق). تاج العقائد و معدن الفوائد، بیروت، مؤسسة العزالدین.