چیستی و مبانی واسطۀ فیض بودن پیامبر و امام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی گروه اخلاق و تربیت پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق

چکیده

براساس متون دینی، وساطت فیض یکی از شئون ولایت باطنی پیامبران و امامان است. برای درکی نزدیک به واقعیت از واسطۀ فیض بودن پیامبر و امام و دوری از افراط و تفریط، باید چیستی و مبانی آن را به‌درستی شناخت. در این نوشتار، با تکیه‌بر متون دینی و با اشاره به سخنان متکلمان، حکیمان الهی و به‌ویژه عرفای اسلامی، تفسیری از چیستی و برخی از مبانی مهم واسطۀ فیض بودن پیامبر و امام بیان کرده‌ایم. وساطت فیض در پیامبر و امام ماهیتی حقیقی دارد. اولیای الهی این مقام را به‌واسطۀ حقیقت مجرد و نوری خود دارا هستند. این مقام برای آنان در زندگی دنیا با رسیدن به بالاترین مقامات ولایت فعلیت می‎یابد. پیامبر و امام هدف نهایی آفرینش هستند و ظهور اشیا، کسب کمالات وجودی و بازگشت آنان به سوی حق، به‌واسطۀ وجود آنان انجام می‎گیرد. وحدت و صرافت وجود حق‌تعالی، لزوم وساطت برای ظهور حق‌تعالی در مرتبۀ اسما و فعل، جامعیت انسان کامل و توانایی برای ولایت و تقرب به حق تعالی از مبانی مهم آن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The whatness and the principles of the intermediary grace of the noble Prophet and the Imams

نویسنده [English]

  • Sayyid Qawamudeen Hosseini Siahklorudi
Instructor of Ethics and Training Department of Imam Sadiq Research Institute
چکیده [English]

According to religious texts, the mediation of grace is one of the matters of the esoteric guardianship of the Prophets and Imams. In order to have a close understanding of the mediation of the grace of the Prophet and the Imam and to avoid excesses, one must know what it is and its foundations. In this article, relying on religious texts and referring to the sayings of theologians, divine sages and especially Islamic mystics, we have given an interpretation of what and some important principles through the grace of the Prophet and the Imam. The mediation of grace of the Prophet and the Imam has a natural reality. The saints hold this position due to their abstract and enlightened truth. This position becomes relevant for them in the life of the world by reaching the highest actuality of guardianship. The Prophet and the Imam are the ultimate goal of creation, and the emergence of things, the attainment of existential perfections, and their return to the truth are accomplished through their existence. The unity and subtlety of the existence of God Almighty, the necessity of mediation for the manifestation of God Almighty in the order of names and action, the comprehensiveness of the perfect man and the capability for guardianship and proximity to God Almighty are among its important foundations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grace
  • mediation in grace
  • holy grace
  • great name
  • guardianship
  • esoteric guardianship
قرآن‌کریم.
ابن‌بابویه، محمد بن على (1378). عیون أخبار الرضا، تهران، نشر جهان.
ــــــــــــــــ (1413ق). من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن‌ترکه اصفهانی، صائن‌الدین على (1360). تمهید القواعد، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالى.
حسن‌زاده آملی، حسن (1381). هزار و یک کلمه، قم، بوستان کتاب.
ــــــــــــــ (1385). نهج الولایه، قم، الف لام میم.
حسینی سیاهکلرودی، سیدقوام‌الدین (1391). «تجلی و ظهور اسمای الهی در تفسیر حدیثی از امام صادق†»، آئین حکمت،ش 14،ص 39-64.
خمینى، سیدروح‌الله (1386). مصباح الهدایه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینىŠ.
راغب أصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن،‏ بیروت ـ دمشق، ‏دار القلم ـ الدار الشامیة.
سبزواری، ملّاهادی (1379). شرح منظومه، تهران، نشر ناب.
سروش، عبدالکریم (1377). «ولایت باطنی و سیاسی»، کیان، ش 44، ص 10-20.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1363). ‏مفاتیح الغیب‏، تصحیح محمد خواجوى، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
ــــــــــــــ (1383). شرح أصول الکافی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
ــــــــــــــ (1386). الحکمة المتعالیه، قم، مکتبة المصطفویة.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1360). رسالة الولایة، تهران، مؤسسۀ بعثت.
ــــــــــــــ (1417ق). تفسیر المیزان، قم، جامعه مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1407ق). تجریدالاعتقاد (کشف المراد)، تحقیق علامه حسن حسن‌زاده، قم، جامعه مدرسین.
فاریاب، محمدحسین (1392). «اثبات تحلیل شأن وساطت فیض امامان‰»، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش 3، ص 23-38.
فیض کاشانی، محسن (1375). اصول المعارف، تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
قیصرى‏، محمود بن داود (1375). شرح فصوص الحکم، تحقیق سیدجلال‌الدین آشتیانى‏، تهران‏، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى.
کدیور، محسن (1385). « قرائت فراموش شده». مدرسه، ش 3.
کبیر مدنى، سیدعلیخان (1409ق). ریاض السالکین، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
لطیفی، رحیم (1387). امامت و فلسفۀ خلقت، قم، مسجد مقدس جمکران.
مازندرانى، محمدصالح (1382ق). شرح الکافی، تهران، المکتبة الإسلامیة.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالأنوار، بیروت، دار احیاء التراث العریی.
مجلسى، محمدتقى (1406ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
مطهری، مرتضی (1374). مجموعۀ آثار (امامت و رهبری)، تهران، صدرا.